پالس اکسیمتر: دستگاه اندازه‌گیری اکسیژن خون

مقدمه

پالس اکسیمتر (اکسیژن سنج خون) یک دستگاه پزشکی غیرتهاجمی است که میزان اشباع اکسیژن خون (SpO₂) و ضربان قلب را اندازه‌گیری می‌کند. این وسیله به‌ویژه در بیمارستان‌ها، اورژانس‌ها، منازل و حتی توسط ورزشکاران استفاده می‌شود. پالس اکسیمتر با استفاده از نور، درصد هموگلوبین اشباع‌شده با اکسیژن را در خون تشخیص می‌دهد و اطلاعات حیاتی را در لحظه ارائه می‌کند.

تاریخچه :

اولین نمونه‌ها در دهه ۱۹۴۰ توسعه یافتند، اما در دهه ۱۹۷۰ پیشرفت چشمگیری کردند و به شکل امروزی نزدیک شدند. در سال ۱۹۷۴، مهندس پزشکی تاکو آئوگی اولین پالس اکسیمتر تجاری را اختراع کرد. از آن زمان، این دستگاه به یکی از ابزارهای ضروری در مراقبت‌های پزشکی تبدیل شده است.

انواع پالس اکسیمتر

پالس اکسیمترها در دو نوع اصلی وجود دارند:

۱. پالس اکسیمتر انگشتی

• رایج‌ترین نوع

• قابل حمل و سبک

• معمولاً روی انگشت اشاره یا شست قرار می‌گیرد

• مناسب برای استفاده در خانه و بیمارستان

۲. پالس اکسیمتر مچی یا دستی

• برای بیماران بستری در ICU استفاده می‌شود

• دقت بالاتری دارد

• قابلیت اتصال به مانیتورهای بیمارستانی

نحوه عملکرد :

پالس اکسیمتر بر اساس طیف‌سنجی نور کار می‌کند. این دستگاه دارای دو LED (معمولاً قرمز و مادون قرمز) و یک سنسور نوری است که نور را از طریق بافت (معمولاً انگشت) عبور می‌دهد. هموگلوبین اشباع‌شده با اکسیژن و هموگلوبین بدون اکسیژن، نور را به شکل متفاوتی جذب می‌کنند. دستگاه با مقایسه این جذب‌ها، درصد اکسیژن خون را محاسبه می‌کند.

کاربردهای محصول :

• بیماران تنفسی: نظیر بیماران مبتلا به آسم، COPD، یا کرونا (COVID-19)

• جراحی‌ها: برای کنترل سطح اکسیژن در حین عمل

• ورزشکاران: بررسی وضعیت اکسیژن در ارتفاعات بالا

• نوزادان نارس: کنترل سطح اکسیژن در نوزادان

• بیماران قلبی: نظارت بر وضعیت اکسیژن‌رسانی

محدودیت‌های دستگاه :

• در مواردی مانند کم‌خونی شدید، مسمومیت با مونوکسید کربن، یا لاک ناخن تیره ممکن است دقت کمتری داشته باشد.

• حرکت زیاد دست یا لرزش می‌تواند نتایج را مختل کند.

• در بیماران با فشار خون بسیار پایین یا گردش خون ضعیف، ممکن است کارایی نداشته باشد.

مقادیر طبیعی و غیرطبیعی SpO₂

• طبیعی: ۹۵٪ تا ۱۰۰٪

• نیاز به بررسی: ۹۰٪ تا ۹۴٪ (ممکن است نشانه مشکلات تنفسی باشد)

• خطرناک: زیر ۹۰٪ (نیاز به اکسیژن درمانی فوری دارد)

نحوه استفاده صحیح از این محصول

1. دستگاه را روی انگشت تمیز و خشک قرار دهید.

2. از لاک ناخن تیره استفاده نکنید.

3. دست خود را ثابت نگه دارید.

4. پس از چند ثانیه، عدد SpO₂ و ضربان قلب نمایش داده می‌شود.

تفاوت این دستگاه با آزمایش ABG

• پالس اکسیمتر: غیرتهاجمی، سریع، ولی فقط SpO₂ را اندازه می‌گیرد.

• آزمایش گاز خون شریانی (ABG): تهاجمی (با سوزن)، اما اطلاعات دقیق‌تری مانند سطح CO₂ و pH خون را ارائه می‌دهد.

پالس اکسیمترهای هوشمند

امروزه برخی پالس اکسیمترها به بلوتوث مجهز هستند و می‌توانند داده‌ها را به تلفن همراه منتقل کنند. این ویژگی برای بیمارانی که نیاز به نظارت طولانی‌مدت دارند مفید است.

جمع‌بندی

این محصول یک دستگاه ساده اما حیاتی برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون است. استفاده از آن در بیماران تنفسی، جراحی‌ها، و حتی در منزل می‌تواند از عوارض خطرناک کمبود اکسیژن جلوگیری کند. با این حال، در موارد خاص مانند مسمومیت با CO یا کم‌خونی شدید، باید از روش‌های دقیق‌تری مانند آزمایش ABG استفاده شود.

این دستگاه به‌ویژه در دوران همه‌گیری کرونا اهمیت بیشتری یافت و به یکی از ابزارهای ضروری در خانه‌ها تبدیل شد. با پیشرفت فناوری، انتظار می‌رود پالس اکسیمترهای هوشمندتر و دقیق‌تری در آینده توسعه یابند.